Zalecenia dietetyczne przy dnie moczanowej
Dna moczanowa to choroba przewlekła, siedmiokrotnie częściej notowana u mężczyzn niż u kobiet. Spowodowana jest odkładaniem w tkankach kryształów moczanu sodu, będącego skutkiem zwiększonej produkcji kwasu moczowego lub zmniejszonym wydalaniem jego z organizmu. Najczęściej problem dotyka stawów. Osoby cierpiące na tę dolegliwość uskarżają się na bardzo silne ataki bólu. W okolicach stawów pojawia się widoczny obrzęk połączony z ograniczeniem jego ruchomości. Nieleczona dna moczanowa może prowadzić do trwałego, nieodwracalnego uszkodzenia narządu ruchu i jego niesprawności fizycznej, a w dalszej kolejności również do zajęcia innych narządów i tkanek (uszkodzenia nerek, kamicy moczowej, tworzenia guzków dnawych w tkankach miękkich).
Kto jest bardziej podatny na wystąpienie dny moczanowej?
Zalecenia ogólne:
Produkty mające wpływ na rozwój choroby jaką jest dna moczanowa można podzielić na trzy grupy:
Kto jest bardziej podatny na wystąpienie dny moczanowej?
- tak jak już wcześniej pisałam - płeć męska (mężczyźni chorują 7 razy częściej niż kobiety; u kobiet dna występuje niemal wyłącznie po menopauzie),
- osoby z zaburzeniami w metabolizmie kwasu moczowego (uwarunkowania genetyczne),
- osoby powyżej 30. roku życia,
- mięsożercy – spożywanie produktów bogatych w puryny, z których powstaje kwas moczowy (m.in. mięso, podroby, ryby, owoce morza),
- osoby wybierające w swej diecie zbyt dużo produktów o charakterze kwasotwórczym, przetworzonych, konserwowanych, tłustych,
- osoby o zaburzonej gospodarce wodnej (o niskim nawodnieniu),
- osoby nadużywające alkohol (zwłaszcza piwo i silne alkohole; wino nie zwiększa ryzyka wystąpienia dny moczanowej),
- osoby z nadwagą, otyłością, nadciśnieniem tętniczym, chorobą niedokrwienną serca, cukrzycą, zaburzeniami lipidowymi,
- osoby przyjmujące leki zwiększające stężenie kwasu moczowego: kwas acetylosalicylowy (aspiryna; w dawkach <2 g/d), leki moczopędne, cyklosporyna,
- osoby o niskiej odporności, podatne na zakażenia, infekcje, po urazach, operacjach, po przeszczepie narządów, z chorobami nowotworowymi.
Zalecenia ogólne:
- po pierwsze - jeśli u pacjenta wykazano nadwagę lub otyłość, należy zalecić mu zredukowanie masy ciała stosując dietę dobrze zbilansowaną, o obniżonej kaloryczności w stosunku do całkowitego dziennego zapotrzebowania energetycznego,
- zalecam wykonanie oznaczenia poziomu witaminy D3 w surowicy krwi oraz jeśli zajdzie taka potrzeba suplementację jej razem z witaminą K2 (najlepiej MK7) (200µg) - CODZIENNIE, pamiętając o suplementacji podczas posiłku, gdyż są to witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (poziom we krwi człowieka nie powinien być niższy niż 30-35ng/ml, a za zalecany (LECZNICZY) uważa się 50-80ng/ml). O witaminie D3 pisałam również TUTAJ,
- w celu utrzymania dobrego stanu zdrowia, sprawnego układu immunologicznego, polecam dostarczanie organizmowi witaminy C w postaci czystej bez dodatków; polecam około 2-3g witaminy C profilaktycznie każdego dnia, a w sytuacjach obniżonej odporności zwiększenie dawki do 7-10 g na dobę,
- w dnie moczanowej polecany jest: wyciąg (ekstrakt) z dzikiej wiśni (w postaci suplementu diety), picie soku z rokitnika (na pół godziny przed posiłkiem) – o te suplementy diety proszę pytać w sklepach ze zdrową żywnością lub w sklepach zielarskich; można też spróbować kupić przez stronę internetową,
- polecam przygotowanie alkalizującej mikstury: duża szklanka wody + łyżeczka sody oczyszczonej spożywczej + sok z połowy cytryny (pić 3 x dziennie między posiłkami: po śniadaniu, po obiedzie i przed snem),
- są też dostępne na rynku leki o działaniu alkalizującym wspomagające usuwanie złogów kwasu moczowego oraz kamieni nerkowych, jednakże pacjenci, u których stwierdzono nadciśnienie tętnicze, ich przyjmowanie powinni skonsultować z lekarzem prowadzącym https://bazalekow.mp.pl/leki/doctor_subst.html?id=3352,
- odpowiednia podaż płynów przynajmniej 2-2,5 litrów dziennie, by pomóc nerkom wypłukiwać kwas moczowy; najlepiej w postaci czystej wody (szczególnie w dniu, w którym pozwolimy sobie na zjedzenie jakiegoś produktu „zakazanego” wypijamy przed snem więcej wody); najlepsze są wody alkaliczne (o ph >7.0) w celu odkwaszenia organizmu: Woda Java (ph 9.2), Aqua Panna (ph 8.2), Kropla Beskidu (ph 7.6), Staropolanka 2000 (ph 7.6), Nałęczowianka (ph 7.5), Nestle Aquarel (ph 7.5), Ustronianka Biała (ph 7.4), ale już Muszynianka i Kinga Pienińska mają ph bardzo niskie odpowiednio 6.3 i 5.7, czyli są nieodpowiednie. Niestety wody alkaliczne, szczególnie te o wysokim ph, jak Woda Java i Aqua Panna, to wody drogie i na dłuższą metę warto rozważyć zakup elektrycznego jonizatora do pozyskiwania wody alkalicznej z wody z kranowej. Taki jonizator to też duży, ale jednorazowy wydatek, który szybko się zwróci,
- najlepiej wyeliminować z diety kawę (można zamienić na kawę zbożową lub orkiszową) i czarną herbatę (sprzyjają zakwaszaniu organizmu) - zastąpienie jej naparami z herbat ziołowych np. z pokrzywy, skrzypu, kopru włoskiego, yerba mate lub zielonych. Polecam bardzo dobrą herbatę zielony rooibos rokitnik,
- eliminujemy z diety alkohol, w tym również piwo,
- wprowadzenie regularnego rytmu spożywania posiłków dostosowanego do codziennych zajęć i wykonywanej pracy,
- spożywanie 4-5 posiłków dziennie co 3h, bez podjadania pomiędzy posiłkami, pamiętamy o tym by pierwszy posiłek (śniadanie) był zjedzony najpóźniej do 1h po obudzeniu,
- zaleca się jednocześnie zmniejszenia porcji spożywanych na kolację (lub nawet rezygnację z tego posiłku) oraz ograniczenie wieczornego spożywania produktów z dodatkiem cukru, gdyż sprzyja to wydzielaniu insuliny i wydaje się powodować mniejszą lipolizę fizjologiczną (sprzyja tyciu); ostatni posiłek jemy na 3-4 godziny przed snem, ponieważ nocą organizm nie wydala tak sprawnie kwasu moczowego,
- staramy się unikać produktów kwasotwórczych – ich w diecie powinno być około 20%, natomiast częściej sięgajmy po produkty zasadotwórcze – tych powinno być około 80%; odpowiednie ph płynów ustrojowych to również najlepsza profilaktyka antynowotworowa (ograniczenie spożycia cukru, produktów wysoko przetworzonych, zastępowanie białej mąki, białego pieczywa, na rzecz produktów naturalnych, pełnoziarnistych, jak najmniej przetworzonych, bez dodatku substancji konserwujących, słodzących, słodzików; dużo warzyw, szczególnie zielonych i owoców – np. cytryna wbrew temu, że jest kwaśna w smaku należy do jednych z bardziej zasadotwórczych produktów spożywczych – polecam picie z rana na czczo ciepłej wody z cytryną); o równowadze kwasowo-zasadowej pisałam TUTAJ,
- unikamy spożycia przetworów mlecznych z wysoką zawartością tłuszczu lub pełnotłustych, odrzucamy w diecie sery o wysokim % tłuszczu: pleśniowe, topione, uwaga na serki homogenizowane typu Danio – nie należą do zdrowych produktów; możemy za to spożywać: serki typu grani, wiejskie (o zmniejszonej ilości tłuszczu), twarogi białe chude lub półtłuste, ser żółty w niewielkich ilościach, okazjonalnie; ser feta i mozzarella w formie niskotłuszczowej, jogurty naturalne, kefiry, maślanki (wybierać do 2%), mleko spożywcze pasteryzowane (do 2%),
- staramy się nie smarować pieczywa masłem czy margaryną, polecam przygotowywać własne pasty twarogowe z odtłuszczonego mleka z różnymi dodatkami np. jajkiem gotowanym, szczypiorkiem, rzodkiewką, zieloną natką pietruszki, cebulką,
- spożywać chude mięso, drób (w formie gotowanej, pieczonej), ale ze względu na dnę moczanową ilość spożycia ograniczamy (do około 50g dziennie, a najlepiej tylko 2-3x w tygodniu); mięso jemy jako dodatek do dużej ilości warzyw i surówek i nie koniecznie codziennie; robimy sobie dni jarskie; możemy w to miejsce zjeść jajka, kotlety jajeczne np. kotlety jaglane z jajkiem (kasza jaglana ma działanie alkalizujące, więc jest polecana),
- ograniczyć lub całkowicie wyeliminować spożycie wieprzowiny i wołowiny (można sobie pozwolić jedynie na niewielkie ilości duszonej chudej polędwiczki wieprzowej - 1x w tygodniu do 50g),
- najlepiej zrezygnować z wędlin (szczególnie wędzonych), kabanosów, kiełbas (jeśli nie możemy się obejść bez wędlin, prosimy w sklepie o jak najcieńsze plasterki); w dnie moczanowej możemy pozwolić sobie na wędliny w formie gotowanej,
- wyeliminowanie z diety produktów o wysokiej zawartości cholesterolu: pasztety i podroby (te są zakazane w dnie moczanowej ze względu na wysokie ilości puryn), parówki i tłuste mięso, boczek, golonka,
- uwaga na słodycze (czekolada, cukierki, pączki, drożdżówki, wyroby cukiernicze, batoniki w czekoladzie itp.) – zawierają „puste kalorie”, do tego są bardzo kaloryczne, szybko podnoszą cukier we krwi, zawierają tłuszcze typu trans, podnoszą cholesterol, starajmy się unikać ich w diecie, a jeśli musimy czasem zjeść coś słodkiego to lepiej zjeść suszone owoce (śliwki, żurawina, morele, wiśnie, daktyle) lub jakieś owoce.
- codzienne spożywanie warzyw i owoców do 400 g na dobę, w miarę możliwości w stanie surowym (pamiętajmy żeby spożywane owoce były dojrzałe), gotowane warzywa w małej ilości wody są również bardzo cenne;
- odrzucamy wszystkie konserwy,
- ograniczamy lub nawet eliminujemy z diety spożycie potraw smażonych (np. frytek), do krótkotrwałego smażenia używamy oleju rzepakowego, a do sałatek oliwy z oliwek, oleju słonecznikowego, oleju rzepakowego lub lnianego,
- zupy przygotowujemy jedynie na wywarze warzywnym z dodatkiem oliwy (polecam zupy kremy), nie na wywarach mięsnych,
- z ryb możemy pozwolić sobie na niewielkie, od czasu do czasu, ilości dorsza, mintaja, flądrę, pstrąga lub sandacza w formie pieczonej - nie smażonej ani nie wędzonej,
- eliminujemy z diety rośliny strączkowe – szczególnie fasola i groch; możemy sobie raz na jakiś czas pozwolić na fasolkę szparagową, ale nie w okresach ataków dny moczanowej,
- stosujemy zasadę, że jeśli pozwoliliśmy sobie danego dnia na jakiś produkt z listy „zakazanych” np. zjemy pastę z ciecierzycy (humus) to już tego dnia nie pozwalamy sobie na żadne mięso, czy rybę,
- do przyprawiania potraw wybieramy łagodne przyprawy: bazylię, majeranek, słodką paprykę, estragon, cynamon; używamy bardzo dużo KURKUMINY – jest rewelacyjna na stawy, działa przeciwzapalnie, dodajemy jej niemalże do wszystkiego. O kurkuminie pisałam TUTAJ,
- prowadzenie aktywnego fizycznie trybu życia, dostosowanego do możliwości i sprawiającego satysfakcję, wykonujemy ćwiczenia nie obciążające stawy – dlatego szczególnie polecam pływanie,
- w dnie moczanowej bardzo niekorzystne jest wychłodzenie organizmu (zalecane jest noszenie ciepłych ubrań zimą, rękawic, ciepłego obuwia).
Produkty mające wpływ na rozwój choroby jaką jest dna moczanowa można podzielić na trzy grupy:
- produkty, z których powstają małe ilości kwasu moczowego (na te możemy sobie pozwolić): warzywa (np. bakłażany, papryka, cykoria, kapusta kiszona, kapusta pekińska, roszponka, ogórki, marchew, kalarepa, sałata, rzodkiewki, buraki, ziemniaki, pomidory, cukinie, kalafior, seler, szparagi, cebula), owoce (np. borówki, jagody, jabłka, gruszki, wiśnie, ananas, porzeczki, agrest, kiwi, śliwki, truskawki, pomarańcze, maliny), przetwory zbożowe (pieczywo razowe, pszenne), ryż, kasze, makarony, mleko i przetwory mleczne, jaja oraz orzechy (włoskie); z mięsa oraz wędlin: szynka gotowana.
- produkty, z których powstają średnie ilości kwasu moczowego: wędliny (zwłaszcza wędzone), kiełbasy, parówki, warzywa strączkowe (np. fasolka szparagowa, groszek zielony, ciecierzyca, soja, fasola), mięsa (np. wołowina, jagnięcina, wieprzowina, drób, dziczyzna), dorsz, sandacz, mintaj, szpinak, jarmuż, grzyby szczególnie pieczarki i boczniaki (z wyjątkiem kurek – te można), czekolada, kakao, kukurydza, dynia,
- produkty, z których powstają duże ilości kwasu moczowego: podroby (np. wątróbki, serca, nerki, ozorki), ryby i przetwory rybne (np. szproty, śledzie, sardynki, tuńczyk, łosoś wędzony, karp ze skórą, makrela wędzona), owoce morza, galarety mięsne, mocne wywary z mięs, konserwy, ikra.