Choroba Hashimoto, czyli autoimmunologiczne zapalenie tarczycy jest schorzeniem, którego podłożem jest utrzymujący się stan zapalny w organizmie. Prowadzi on z czasem do niedoczynności tego narządu, mimo że w żaden sposób nie jest ona wynikiem niedoboru pierwiastka najczęściej kojarzonego z tarczycą, czyli jodu.
W etiopatogenezie choroby Hashimoto ważną rolę pełnią czynniki genetyczne i środowiskowe. Chorobą Hashimoto mogą być dotknięte osoby różnej płci i w różnym wieku, ale najczęściej chorują kobiety (do 95% wszystkich przypadków) między 30 a 50 rokiem życia.
Nieprawdą jest, że przeważająca większość kobiet chorujących na Hashimoto boryka się z otyłością. Na podstawie przeprowadzonych badań na Uniwersytecie Medycznym w Białymstoku w roku 2011 stwierdzono, że 3% kobiet z chorobąHashimoto miało niedowagę, a u 35% badanych prawidłowy wskaźnik masy ciała BMI. Nadwagę wykazano u 35% pacjentek, a otyłość u 28% badanych kobiet.
Dieta w chorobie Hashimoto ma istotne znaczenie wspomagające i warto ją stosować w celu złagodzenia objawów choroby. Przykładem może być włączenie do diety składników modulujących odporność i łagodzących odpowiedź zapalną oraz niezbędnych makro-, a zwłaszcza mikroskładników takich jak selen. Poniżej przedstawiamy zalecenia dietetyczne w chorobieHashimoto oraz przykładową całodzienną dietę w oparciu o autorskie przepisy naszego dietetyka.
Zalecenia:
Jakich pokarmów należy unikać?
Mikroskładniki pokarmowe:
Ważne w przypadku osób będących na diecie redukcyjnej:
Przykładowy jadłospis dla osoby z chorobą Hashimoto:
Energia całkowita 1453 kcal; Białko 67,9 g; Tłuszcz 45,1 g; Węglowodany przyswajalne 190,5 g; Błonnik 27,0g
śniadanie I 6:30-7:00
wafle ryżowe dowolne - 20g - 2 sztuki
koktajl z truskawek, banana i ananasa z lnem mielonym:
truskawki - 140g - 2 garście
banan - 100g - 1 mała sztuka
ananas - 175g - ¼ sztuki
len mielony - 8g - 1 łyżka
śniadanie II 10:00
wafle ryżowe - 20g - 2 sztuki
woda do picia lub herbata ziołowa
sałatka nicejska (ze składników poniżej, przepis znajdziesz tutaj):
mieszanka sałat (sałaty dowolne)
jajko na twardo - 30g - ½ sztuka
pomidory koktajlowe - 40g - 2-4 sztuki w zależności od wagi
oliwki czarne - 23g - ½ garści, 4 sztuk
ogórek świeży sałatkowy - 13g - 2-3 plasterki
tuńczyk odsączony z wody - 30g - ½ małej puszki
karczochy - 30g - 1 sztuka
sos do sałatki:
oliwa z oliwek - 5g - ½ łyżki
ocet winny biały lub czerwony - 3g - ½ łyżki
czosnek - 5g - ząbek
sól, pieprz
sok z cytryny - 24g - 1,5 łyżki
musztarda - 5g - ½ łyżeczki
przekąska 14:00
orzech brazylijski - 8g - 2 sztuki
koktajl z ogórka, kiwi, banana i soku z pomarańczy:
ogórek świeży zielony ze skórką (dobrze umyty) - 130g - ½ sztuki
kiwi - 75g - 1 sztuka
banan - 100g - 1 mała sztuka
pomarańcza - 230g - 1 sztuka
obiadokolacja 17:00-18:00
kurczak Tikka Masala (przepis tutaj)
ryż brązowy - 50g - ¼ szklanki ryżu
woda do picia
przekąska 20:00-21:00
sok pomidorowy doprawiony koperkiem i olejem lnianym:
sok pomidorowy - 250g - 1 buteleczka
olej lniany - 5g - 1 łyżeczka
koperek
pestki dyni - 10g - 1 łyżka
W etiopatogenezie choroby Hashimoto ważną rolę pełnią czynniki genetyczne i środowiskowe. Chorobą Hashimoto mogą być dotknięte osoby różnej płci i w różnym wieku, ale najczęściej chorują kobiety (do 95% wszystkich przypadków) między 30 a 50 rokiem życia.
Nieprawdą jest, że przeważająca większość kobiet chorujących na Hashimoto boryka się z otyłością. Na podstawie przeprowadzonych badań na Uniwersytecie Medycznym w Białymstoku w roku 2011 stwierdzono, że 3% kobiet z chorobąHashimoto miało niedowagę, a u 35% badanych prawidłowy wskaźnik masy ciała BMI. Nadwagę wykazano u 35% pacjentek, a otyłość u 28% badanych kobiet.
Dieta w chorobie Hashimoto ma istotne znaczenie wspomagające i warto ją stosować w celu złagodzenia objawów choroby. Przykładem może być włączenie do diety składników modulujących odporność i łagodzących odpowiedź zapalną oraz niezbędnych makro-, a zwłaszcza mikroskładników takich jak selen. Poniżej przedstawiamy zalecenia dietetyczne w chorobieHashimoto oraz przykładową całodzienną dietę w oparciu o autorskie przepisy naszego dietetyka.
Zalecenia:
- W chorobie Hashimoto bardzo ważne jest zarówno co jemy jak i to jak często jemy. Stosujmy regułę: jedzmy częściej (5-6 posiłków dziennie), ale mniejsze porcje.
- Ważne jest aby posiłki były pożywne, tzn. zawierały odpowiednią ilość energii w połączeniu z pełnowartościowym białkiem. Najlepsze źródło białka w tym wypadku to mięso (drób), ryby, jajka.
- Węglowodany złożone (o niskim indeksie glikemicznym) należy spożywać głównie w pierwszej połowie dnia; powinno się unikać cukrów prostych, rafinowanych obecnych w wyrobach cukierniczych. Lepiej jeść częściej i mniej. Najlepsze źródło to węglowodanów złożonych to ryż, quinoa (komosa ryżowa – najpożywniejsza z kasz), proso (płatki jaglane – świetnie smakują zapiekane z mango lub jabłkiem), amarantus. (te produkty nie zawierają również glutenu).
- Wybierajmy produkty bezglutenowe. Gluten w chorobie Hashimoto nie jest wskazany. Jeśli to możliwe wybierajmy pieczywo, makarony i produkty bezglutenowe.
- Ruch i aktywność fizyczna – jest w chorobie Hashimoto jedynym efektywnym sposobem spalenia nadmiaru kalorii, a nie poprzez ich redukcję w diecie (w większości osoby chorujące na Hashimoto wykazują nadmiar masy ciała).
- Ważnymi składnikami odżywczymi w schorzeniach gruczołu tarczowego są wielonienasycone kwasy tłuszczowe (WNKT), szczególnie z grupy n-3 (tzw. kwasy omega-3), które wpływają na czynność układu immunologicznego (4-6). Odpowiednia ilość WNKT, szczególnie omega-3 w diecie (tj.: oliwy z oliwek, oleju lnianego (to jeden z ważniejszych składników diety u osób z Hashimoto, bardzo polecamy do sałatek, past kanapkowych, ale nie wolno na nim smażyć), olej kokosowy, łososia, makreli, pstrąga, tuńczyka), spożywana codziennie rano pobudza wątrobę do przemiany hormonów tarczycy T4 w T3, które zwiększają metabolizm ustroju oraz uwrażliwiają organizm na hormony tarczycy. WNKT n=3 zapobiegają oraz zmniejszają stan zapalny, który jest obecny w schorzeniach autoimmunologicznych, również tarczycy.
- Unikajmy natomiast tłuszczy rafinowanych, oleju słonecznikowego, a zwłaszcza sojowego i kukurydzianego. Dieta zawierająca WNKT u osób z chorobą Hashimoto pozwala kontrolować poziom cholesterolu, dzięki czemu dodatkowo przyczynia się do polepszenia stanu zdrowia oraz poprawy funkcjonowania układu odpornościowego.
- Błonnik pokarmowy zalecany jest w diecie osób z chorobą Hashimoto, ponieważ przyspiesza perystaltykę jelit, zmniejsza pH i czas pasażu mas kałowych, zapobiega zaparciom, w efekcie żylakom odbytu, czy polipom. Pobudza również ukrwienie jelit, obniża wartość energetyczną diety jednocześnie podtrzymując uczucie sytości. Błonnik dodatkowo wychwytuje związki toksyczne w jelitach, zapobiegając ich powtórnemu wchłanianiu oraz wiąże tłuszcz i cholesterol, zmniejszając tym samym ryzyko chorób serca.
- Wskazana do picia zielona herbata, ale bez cytryny.
- Unikać nadmiernego stresu (zasada ogólna dotyczy chyba każdej choroby, również w chorobie Hashimoto).
Jakich pokarmów należy unikać?
- Absolutnie nie należy spożywać soi i produktów sojowych, gdyż zawarte w niej peptydy działają wolotwórczo i mogą pogłębiać niedoczynność tarczycy. Surowa kapusta, brokuły, kalafior, kukurydza, orzeszki ziemne również mogą przyczyniać się do nasilenia niedoczynności tarczycy.
- Mleko i jego przetwory ograniczyć do minimum, gdyż mleko działa wolotwórczo i pogłębia proces autoagresji. Mleko zawiera goitrynę, która przenika do niego z pasz, które ją zawierają (np. rzepakowa), a ta działa wolotwórczo. Do tego laktoza czy kazeina podrażniają układ odpornościowy, co przekłada się na proces zapalny u osób z chorobami autoimmunologicznymi). Oczywiście jogurt, twaróg od czasu do czasu nie zaszkodzi, ale tutaj prosta zasada: im mniej nabiału tym lepiej.
- Gluten - zasada jak z nabiałem.
- Jeżeli już musimy spożywać produkty mleczne lub z glutenem wybierajmy produkty lepszej jakości (pełnoziarniste pieczywo, jogurty naturalne).
- Ważne: przy niedoczynności nie pijemy melisy, bo ona negatywnie działa na tarczycę.
Mikroskładniki pokarmowe:
- Jod – jest ważny w niedoczynności tarczycy, ale spowodowanej jego niedoborem (czyli wolem tarczycy, a nie jest to przyczyna choroby Hashimoto). Zalecana zawartość w diecie młodzieży i dorosłych - 150 mcg/d, a u ciężarnych i kobiet karmiących – 175-200 mcg/d. W chorobie Hashimoto nie ma niedoboru jodu, dlatego nie powinno się go dodatkowo suplementować, a nawet taka suplementacja jest niewskazana. Max. dopuszczalna dawka jodu w zal. od źródła – 600-940 mcg/d. Pokarmy bogate w jod: ryby morskie (dorsz, mintaj, makrela), otręby.
- Selen – jest niezmiennie ważny w łagodzeniu choroby Hashimoto i należy spożywać pokarmy bogate w ten pierwiastek. Zalecane średnie spożycie – 45 mcg/d. Pokarmy bogate w selen – ryby morskie j/w, orzechy, mąka pełnoziarnista, płatki owsiane.
- Żelazo – jego niedobór może nasilać niedoczynność tarczycy. Uzupełniać – zalecana dobowa dawka dla mężczyzn i kobiet po menopauzie – 10 mg, a kobiet przed menopauzą – 18 mg (a wykazano, że średnie spożycie żelaza wynosi w Polsce 12 mg/d). Pokarmy bogate w żelazo: nasiona lnu, pestki dyni, otręby, wątróbka, zarodki pszenne.
- Cynk – jego niedobór zaburza funkcję układu odpornościowego, zalecana dobowa dawka wynosi 11mg dla mężczyzn i 8 mg dla kobiet. Dużo cynku zawierają zarodki i otręby pszenne, nasiona lnu, pestki dyni, pieczywo pełnoziarniste.
- Inne ważne mikroskładniki, o których należy pamiętać to: witamina A, C, E, D, B (gł. B2 i B3), karnityna.
Ważne w przypadku osób będących na diecie redukcyjnej:
- Chcąc przejść na dietę odchudzającą należy precyzyjnie określić realne dzienne zapotrzebowanie energetyczne i na tej podstawie określić kaloryczność diety redukującej.
- W chorobie Hashimoto niewolno od razu drastycznie ograniczyć kaloryczności diety, gdyż może to spowolnić metabolizm (organizm przechodzi na tzw. tryb głodowy), no i w konsekwencji nie zobaczymy żadnego efektu odchudzającego.
- Istotnym elementem terapii odchudzającej jest aktywność fizyczna (co najmniej 30 minut intensywnego wysiłku fizycznego na dobę).
Przykładowy jadłospis dla osoby z chorobą Hashimoto:
Energia całkowita 1453 kcal; Białko 67,9 g; Tłuszcz 45,1 g; Węglowodany przyswajalne 190,5 g; Błonnik 27,0g
śniadanie I 6:30-7:00
wafle ryżowe dowolne - 20g - 2 sztuki
koktajl z truskawek, banana i ananasa z lnem mielonym:
truskawki - 140g - 2 garście
banan - 100g - 1 mała sztuka
ananas - 175g - ¼ sztuki
len mielony - 8g - 1 łyżka
śniadanie II 10:00
wafle ryżowe - 20g - 2 sztuki
woda do picia lub herbata ziołowa
sałatka nicejska (ze składników poniżej, przepis znajdziesz tutaj):
mieszanka sałat (sałaty dowolne)
jajko na twardo - 30g - ½ sztuka
pomidory koktajlowe - 40g - 2-4 sztuki w zależności od wagi
oliwki czarne - 23g - ½ garści, 4 sztuk
ogórek świeży sałatkowy - 13g - 2-3 plasterki
tuńczyk odsączony z wody - 30g - ½ małej puszki
karczochy - 30g - 1 sztuka
sos do sałatki:
oliwa z oliwek - 5g - ½ łyżki
ocet winny biały lub czerwony - 3g - ½ łyżki
czosnek - 5g - ząbek
sól, pieprz
sok z cytryny - 24g - 1,5 łyżki
musztarda - 5g - ½ łyżeczki
przekąska 14:00
orzech brazylijski - 8g - 2 sztuki
koktajl z ogórka, kiwi, banana i soku z pomarańczy:
ogórek świeży zielony ze skórką (dobrze umyty) - 130g - ½ sztuki
kiwi - 75g - 1 sztuka
banan - 100g - 1 mała sztuka
pomarańcza - 230g - 1 sztuka
obiadokolacja 17:00-18:00
kurczak Tikka Masala (przepis tutaj)
ryż brązowy - 50g - ¼ szklanki ryżu
woda do picia
przekąska 20:00-21:00
sok pomidorowy doprawiony koperkiem i olejem lnianym:
sok pomidorowy - 250g - 1 buteleczka
olej lniany - 5g - 1 łyżeczka
koperek
pestki dyni - 10g - 1 łyżka